Auteur: Politieke redactie
Zo het niet een first in de Cyberische Politiek was – wat het waarschijnlijk inderdaad niet is -, dan was het beleidsakkoord waarmee de drie partijleiders Rysz, Joep Eerlijk en mariadoc bij monde van die laatste naar buiten traden iets dat we al heel lang niet hebben gezien. Een regering van meerdere partijen die zich probeert vast te leggen op een bepaald aantal beleidspunten voor nu en op de langere termijn, dat hebben we in de Cyberische politiek niet vaak gezien. In het voorwoord van het akkoord leggen de drie partijleiders uit de discussie te willen verleggen van personen en regeltjes naar inhoud en beleid. Een moedige stap: door de meerderheid van de coalitie, die min of meer stabiel is, gleden schandalen over personen en regeltjes van de coalitie en haar bewindslieden af, en een element van inhoud inbrengen betekent het inbrengen van nog een splijtzwam voor of tegen de coalitie.
Maar ergens is de stap van de coalitie ook begrijpelijk, niet alleen ideologisch, maar ook politiek-strategisch. De oppositie, die de eerste handelsperiodes in het bestaan van de coalitie niet veel kon uithalen vanwege haar beperkte basis in het Parlement en haar versplintering tegenover de relatief verenigde coalitie, begint zich steeds beter te organiseren. Hoewel het niks met de timing van het beleidsakkoord te maken zal hebben gehad, laat de vorming van Lijst Ikenco zien dat het “populistische” kamp dat niks moet hebben van de hervormingsagenda van de coalitie zich beter organiseert en probeert electoraal aantrekkelijk te worden zodat het de coalitie uit het Kabinet kan verdrijven. Daarnaast geldt voor de coalitie een ideologische reden: Nieuwe Democratie, Klein Handels Partij en Lijst Joep Eerlijk moeten simpelweg wel de handen ineenslaan en het op de inhoud laten aankomen, want dat is de enige manier waarop ze de door hun politici veelvuldig gelaakte DGM-politiek kunnen tenietdoen. Zolang de coalitie niet proactief optreedt, blijft het debat op hun personen en hoe goed ze de regeltjes volgen gericht.
Maar de presentatie van het beleidsakkoord heeft nog iets opvallends: zonder daarbij voorbehoud te maken voor een situatie waarin ze hun meerderheid verliezen of niet meer de grootste partij onder hun gelederen hebben, hebben de coalitiepartijen zich voor de duur van vier handelsperiodes aan elkaar en het gestelde beleid gecommitteerd. Het is opmerkelijk dat de oppositie daarover nog geen vragen hebben gesteld (ook al zal het antwoord van de regeringskant zijn dat dat aan de kiezer overgelaten wordt). Maar dat is niet het effect wat het opmerkelijkst en verrijkendst is aan de duur van het beleidsakkoord: het maakt de Cyberische politiek tot een politiek van twee kampen.
Aan de ene kant zien we het duidelijk georganiseerde kamp van de coalitie: Klein Handelspartij, Lijst Joep Eerlijk en Nieuwe Democratie, de ondertekenaars van het beleidsakkoord. De drie partijen zijn voor vier handelsperiodes, behoudens verkiezingsnederlagen, aan elkaar verbonden door het beleidsakkoord. Hun eigen programma’s daargelaten gaan ze de verkiezingen in op de punten van het beleidsakkoord. Dat zijn een bepaald soort maatregelen: politieke hervormingen, een economische strategie en veiligheidsmaatregelen. Vooral dat eerste aspect – menig punt zijnde een geesteskindje van de kleinste coalitiepartij – kan worden omschreven als de kern van het coalitieprogramma: de drie partijen hebben al vaker uitgesproken af te willen van “populisme” of DGM-politiek. Het is hun raison d’être als coalitie geworden om het politieke systeem te hervormen. Daarnaast delen ze een bepaalde strategie op economisch gebied, die in het licht van de zelfverrijkingsaantijgingen van afgelopen coalitie ook bestreden zal worden, verwacht ik. Veiligheidsmaatregelen zijn minder controversieel, hoewel de in deze handelsperiode in theorie ingevoerde presidentiële bescherming ook wat stof heeft doen opwaaien.
De oppositie is het op een of meerdere punten, maar vaak opvallend genoeg dezelfde punten, niet eens met de coalitie. Zoals eerder gezegd: vooral op politiek gebied is er een scherp contrast. In tegenstelling tot de coalitie lijken Lijst Ikenco en Sterk Cyberië zich nauwelijks te bekommeren om de focus op “regeltjes” en personen. In tegendeel: de harde persoonlijke aanvallen op Minister van Financiën gelaarsdekat1 laten zien dat ze nog steeds bereid zijn een vijandige opstelling in harde taal te laten zien, hoewel er met klem afstand werd genomen van het onprofessionele gedrag van Pedro_Alvarez, die kortstondig in het Parlement zat namens SC. De oppositiepartijen tonen zich tegenstanders van de gekozen parlementsvoorzitter; een enkeling vindt het beleidsakkoord “niets toevoegen”. De coalitie wordt beschuldigd van het willen invoeren van meer regeltjes die het lokaal bestuur en individuele burgers beperken. Politieke hervormingen versus een vorm van politiek conservatisme toont zich de belangrijkste scheidslijn in contemporain Cyberië.
Daarnaast duikt – als retoriek en in beleid – de tegenstelling tussen grote en kleine handelaren steeds vaker op. Lijst Ikenco eiste onlangs de kleine handelaren als achterban voor zich op toen het de door de Klein Handelspartij geleide regering verweet dat het te weinig deed voor kleine handelaren en grote handelaren (specifiek gelaarsdekat1, de Minister van Financiën) voortrok. Lijst Joep Eerlijk wordt daarbij – gewillig of onwillig – een partij voor de grote handelaar. De KHP moet zijn electoraat zien vast te houden, ook in de regering. De tegenstelling tussen groot en klein is warrig, maar in het denken van de oppositie ook zeer belangrijk. Het kan, als de KHP er niet in slaagt zijn electoraat te verdedigen, een strijdkreet worden voor een anti-establishment campagne.
De polarisatie van de Cyberische politiek is een noodzakelijk bijgevolg van een beleidsakkoord dat voor meerdere rondes is gesloten. De coalitie heeft uitvoering van haar agenda expliciet verklaard tot haar raison d’être: het is daarnaast duidelijk dat de oppositie daar allerminst voor tekent. Voor of tegen het beleidsakkoord wordt een groot thema bij de volgende verkiezingen: een stem op KHP, LJE en ND is een stem voor het beleidsakkoord, een stem op LI of SC een stem daartegen. Wordt een partij die tegen het beleidsakkoord is de winnaar van de verkiezingen, maar behoudt de coalitie de meerderheid of vice versa, dan zal dat het incasseringsvermogen en de
onderhandelingsvaardigheden van de partijleiders op de proef stellen. De bepalingen in de CL die de regering indirect gezien toewijzen aan de meerderheid maar die de President expliciet toewijzen aan de grootste partij maken dat de coalitie aan een meerderheid niet genoeg heeft: een van haar leden moet de grootste partij worden.
Hier tekent zich het slagveld af waarop de Cyberische politiek de komende vier rondes gevoerd zal worden: een soort Britse politiek, waarbij twee politieke groeperingen strijden om de meerderheid, zou nog wel eens het gevolg kunnen zijn van het beleidsakkoord. Of dat goed of slecht is, laten we in het midden: het maakt de verkiezingsstrijd in ieder geval verhitter en actueler dan ooit. Er valt iets te kiezen aan het eind van deze handelsperiode: de coalitie heeft de teerling geworpen en met het beleidsakkoord echt haar lot in de handen van de kiezer gelegd.
We zullen zien wat de kiezer daarmee doet.